📌 KDV İade / İstisna Sorunları – TÜRLERE GÖRE DERİN ANALİZLİ TAM REHBER 🚀
📌 KDV İade / İstisna Sorunları – TÜRLERE GÖRE DERİN ANALİZLİ TAM REHBER 🚀
📌 KDV İade / İstisna Sorunları – TÜRLERE GÖRE DERİN ANALİZLİ TAM REHBER 🚀
(Muhasebeciler, YMM’ler ve denetçiler için profesyonel seviyede rehber)
KDV iadesi ve istisnalar, muhasebe dünyasının en karmaşık, en riskli ve en çok hata yapılan alanlarından biridir.
Yanlış uygulama → Vergi incelemesi
Eksik belge → İade reddi
Hatalı kod → Ceza
Geç bildirim → Hak kaybı
Bu rehberde KDV iadesi ve istisnaları TÜRLERİNE GÖRE AYRI AYRI, SORUN + ÇÖZÜM + ÖRNEK formatıyla inceleyeceğiz.
Hazırsan derinlere dalıyoruz! ⚠️
1️⃣ KDV İadesi ve İstisna Neden Var?
KDV “tüketim vergisi”dir.
İhracat, hizmet ihracı, diplomatik işlemler gibi bazı durumlarda KDV devletten geri alınabilir (iade) veya hiç doğmaz (istisna).
✅ Amaç: Çifte vergilendirmeyi önlemek + ihracatı teşvik etmek
✅ Sorun: Uygulama aşırı karmaşık
✅ Sonuç: Muhasebeciler yıpranıyor, firmalar hak kaybediyor
2️⃣ TÜRE GÖRE KDV İADE VE İSTİSNA SORUNLARI
✅ A) İHRACAT TESLİMLERİNDE KDV İADESİ 🌍
En sık iade türü ama en çok hata yapılan alan!
🔹 Şartlar:
Mal yurt dışına çıkmalı
Gümrük beyannamesi kapanmalı
Fatura + navlun + sigorta vs. doğru olmalı
🔥 En Çok Yaşanan Sorunlar:
❌ Gümrük beyannamesi kapanmamış
❌ Fatura ile GTIP kodu uyumsuz
❌ Yüklenilen KDV listesi yanlış
❌ Navlun / sigorta gideri yanlış hesaba atılmış
❌ İhracat tarihi ile fatura tarihi farklı (dönem kayması)
❌ Döviz kuru hatalı
❌ Gümrükte “istisna kodu” yanlış seçilmiş
✅ ÇÖZÜM:
✔ Fatura – Gümrük Beyannamesi - Yüklenilen KDV uyumu
✔ GİB sisteminden GB kontrolü
✔ İhracat dosyası tek klasörde
✔ YMM ile ön mutabakat
💡 ÖRNEK:
Fatura: 28/03
Gümrük çıkış: 02/04
➡ Aynı dönemde beyan edilirse iade reddi!
✅ B) TEVKİFATLI İŞLEMLERDE KDV İADESİ (2/10, 5/10, 7/10) 🧾
Mükellef KDV’nin bir kısmını alır, kalanını alıcı devlet adına öder.
🔹 Sorunlar:
❌ Yanlış tevkifat oranı
❌ Yanlış işlem kodu
❌ Alıcı KDV2 vermemiş → Sen iade alamıyorsun
❌ Fatura geç kesilmiş
❌ Tevkifatlı işlem normal işlem gibi beyan edilmiş
💣 En büyük sorun:
Alıcı KDV2 beyan etmezse SENİN iade yanar!
(Haklı olarak isyan: “Ben hatalı değilim, alıcı yüzünden iade alamıyorum!”)
✅ ÇÖZÜM:
✔ Mükellefe “tevkifatlı satış ön bilgi formu”
✔ Mutlaka BA/BS ile kontrol
✔ Ödeme dekontu ve sözleşme eklemek
✔ Gerekirse VDK yazısı
✅ C) İNDİRİMLİ ORANLI İADE (1% – 8% oranlı satış) 🏢
Örneğin:
Konut teslimi (%1)
Eğitim, sağlık (%8)
Turizm
Alışlar %18 → Satış %1 = Devreden KDV oluşur.
🔥 Sorunlar:
❌ Konut metrekaresi yanlış (150 m2 üstü %1 iken idare %18 ister)
❌ Yanlış istisna kodu
❌ Hakediş tarihleriyle fatura tarihi uyuşmuyor
❌ “İndirimli oranlı iade üst limiti” aşılmış
❌ Teşvikli dönüşüm projeleri karışık
✅ Çözüm:
✔ Tapu / proje / ruhsat incele
✔ Faturaları bölme
✔ Excel tabanlı yüklenilen KDV listesi
✔ İade talebini yıl sonunda toplu yapmak
✅ D) HİZMET İHRACATI (YURT DIŞINA HİZMET) 🌐
Türkiye’de verilen ama yurt dışında faydalanılan hizmet KDV’sizdir.
Örnek: Yazılım, danışmanlık, grafik tasarım
✅ Şartlar:
1- Hizmet Türkiye’de yapılacak
2- Yurt dışında faydalanılacak
3- Döviz olarak tahsil edilecek
4- Türkiye’de yerleşik olmayan müşteri
💣 En Yaygın Hatalar:
❌ Fatura TL kesilmiş
❌ Hizmet yurt içinde kullanılmış
❌ Müşteri Türkiye’de yerleşik (vergi dairesi var)
❌ Para yurt dışından gelmemiş (Paypal? Revolut? Havale?)
❌ Sözleşme yok → “Nerede kullanıldı?” belirsiz
✅ ÇÖZÜM:
✔ Müşteri vergi kimlik no kontrol
✔ SWIFT dekontu
✔ Yurt dışı kullanım ispatı
✔ Sözleşmeye “hizmetten yurt dışında yararlanılacaktır” yaz
✅ E) 13/a İSTİSNA – Makine, araç teslimleri ⚙️
Sanayi sicil belgesi olan mükelleflere makine teslimi KDV’sizdir.
🔥 Sorunlar:
❌ Alıcının sanayi sicil belgesi yok / süresi dolmuş
❌ Makinenin niteliği tartışmalı
❌ GİB “bu makine üretimde kullanılmaz” diyebilir
❌ Belgeler eksik
❌ Sözleşme yok
✅ Çözüm:
✔ GİB özelge kontrolü
✔ Makine tanımı / kullanım amacı
✔ Sanayi sicil belgesini faturaya ekle
✅ F) SERBEST BÖLGE İŞLEMLERİ 🌍
Serbest bölgeye mal teslimi = ihracat sayılır.
Sorunlar:
❌ Serbest bölgeye girdi belgesi yok
❌ Fatura GB ile eşleşmiyor
❌ Depoya teslim → İstisna olmaz
✅ Çözüm: Gümrük / SB müdürlüğü belgeleri
✅ G) DİPLOMATİK İSTİSNA 🏛️
Büyükelçilik, konsolosluk, NATO, AB vs.
Sorun:
❌ Belge eksik = işlem yanar
❌ Faturayı önce kesmiş
✅ Ön izin belgesi şart
✅ H) TAM İSTİSNA – KISMİ İSTİSNA FARKI ⚖️
✅ TAM İSTİSNA
KDV uygulanmaz
Yüklenilen KDV iade edilir
Örnek:
İhracat
Hizmet ihracı
Diplomatik işlemler
13/a makine teslimi
Uluslararası taşımacılık
✅ Avantaj: Yüklenilen KDV’ler geri alınır.
⚠️ KISMİ İSTİSNA
KDV hesaplanmaz
Yüklenilen KDV İADE EDİLMEZ! ❌
Yüklenilen KDV gider/ maliyet yazılır
Örnek:
Okul, hastane, kültür hizmetleri (istisna ama iade yok)
Bazı dernek/vakıf işlemleri
🔥 En büyük hata:
Muhasebeci yanlışlıkla “tam istisna” gibi beyan eder → iade ister → RED + CEZA!
✅ Çözüm:
✔ İşlem türü → İlgili KDVK maddesi → Tebliğ → İstisna kodu
✔ “Tam mı kısmi mi?” mutlaka kontrol
✅ I) ULUSLARARASI TAŞIMACILIK İSTİSNASI 🚛✈️🚢
Kara / hava / deniz taşımacılığı
Giriş / çıkış belgeleri
Transit taşıma
Sorunlar:
❌ Belge eksik (CMR, konşimento, airway bill)
❌ Taşıma yurtiçi-yurtdışı ayrımı belirsiz
❌ Faturada güzergah yok
✅ Çözüm:
✔ Belgeleri doğru eşleştir
✔ Taşıma doğrulama
✅ J) YURT DIŞINA HİZMETTE “İADE + İSTİSNA” KARMAŞASI
Hizmet ihracı = KDV hesaplanmaz
Yüklenilen KDV iade edilir (tam istisna)
🚨 Ama bazı hizmetlerde iade YOK → kısmi istisna
Örneğin:
✔ Yazılım ihracı → iade var ✅
✔ Eğitim hizmeti online → iade olabilir
❌ Türkiye’de kullanılan hizmet → iade yok
✅ Çözüm:
✔ İlgili özelge / tebliğ incele
✔ Hizmet “nerede faydalanıldı” belgele
✅ K) YMM RAPORU vs TEMİNAT vs İNCELEME
1️⃣ YMM RAPORU (En çok tercih edilen)
✅ İnceleme yerine geçer
✅ Daha hızlı sonuç
❌ YMM raporu reddedilirse → İncelemeye gider → Daha kötü
2️⃣ TEMİNAT KARŞILIĞI
✅ %100 teminat yatır → iade hemen
❌ Teminat çözümü uzun sürer
3️⃣ VERGİ İNCELEMESİ
✅ Doğrulama güçlü
❌ En uzun yol
❌ VDK yükü fazla → yıllarca bekleyebilir
✅ ORTAK SORUNLAR (BÜTÜN TÜRLERDE ORTAYA ÇIKAR!)
💣 1) YÜKLENİLEN KDV LİSTESİ HATALARI
Yanlış hesap kodu
Faturayı yanlış döneme yazma
Genel gider / ATİK dağıtım hatası
Satışla ilişkilendirme yanlış
✅ Çözüm:
✔ Excel + otomasyon
✔ Ön kontrol
✔ YMM ile mutabakat
💣 2) BA – BS – MİZAN UYUMSUZLUĞU
Vergi dairesi ilk bunu kontrol eder:
BA/BS
E-defter
Mizan
Beyanname
Birinde fark varsa:
🟥 ŞÜPHE → Red / İnceleme!
✅ Çözüm:
✔ Ay sonu otomatik mutabakat
💣 3) ZAMAN AŞIMI / GEÇ BAŞVURU
Yıl sonu iade hakkı kaybedilebilir
2 yıl kuralı / 5 yıl kuralı
✅ Çözüm:
✔ Takvim sistemi
✔ Alarm kur
✔ Dönem dönem iade
💣 4) HATALI KOD KULLANIMI
301 yerine 302 seçmek
Kısmi istisna yerine tam istisna seçmek
✅ Çözüm:
✔ KDVK maddeye göre kod eşleştirme tablosu oluştur
💣 5) SGK – MUHASEBE – İŞ HAKEDİŞ UYUMSUZLUĞU
Özellikle inşaat sektöründe:
Hakediş tarihi ≠ Fatura tarihi
SGK bildirimi eksik
İmalat süresi ile satış tarihi çakışmıyor
✅ Çözüm:
✔ Hakediş rapor + SGK + Fatura eşleştir
✅ VERGİ CEZALARI ve RİSKLER 🔥
KDV iadesi sıradan bir işlem değildir…
Yanlış yapılırsa VUK 359 (sahte belge / hile) devreye girer!
⚠ Olası Cezalar:
❌ Vergi ziyaı cezası %100
❌ Usulsüzlük cezası
❌ Gecikme faizi
❌ KDV iade reddi
❌ İnceleme
❌ Hatta HAPİS (sahte belge varsa)
✅ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ (Prof. Seviyede)
✅ Mükellefe ön bilgilendirme yap
✅ Evrak listesi STANDARDİZE ET
✅ Otomasyon programı kullan (Luca, Zirve + Excel makro)
✅ YMM ile ön kontrol
✅ BA/BS – mizan – e-defter uyumu şart
✅ Özelgeleri takip et
✅ Danıştay kararlarını oku
✅ GİB sistemlerini anlık kontrol et (GİB “risk analiz” dinamiğini biliyorsan iade kolay olur)
✅ GELECEKTE KDV İADESİ NEREYE GİDİYOR?
🚀 Otomatik KDV iadesi (Pilot başladı)
🚀 Anlık risk analizi (KURGAN + e-Defter entegrasyonu)
🚀 Yapay zeka ile fatura sahte mi orijinal mi analiz
🚀 YMM raporu yerini “dijital onay” alabilir
🚀 Çapraz veri eşleştirme: SGK + Gümrük + Banka + POS
Yani gelecekte muhasebecinin işi azalmaz → Daha teknik olur.
🎯 KDV İADESİNDE BAŞARI İÇİN 10 ALTIN KURAL
✅ 1. Her işlem için doğru KDVK maddesini bil
✅ 2. “Tam / kısmi istisna" farkını öğren
✅ 3. Yüklenilen KDV hesaplamayı mükemmel yap
✅ 4. Beyan + mizan + BA/BS uyumlu olsun
✅ 5. Belgeleri eksiksiz sakla
✅ 6. Mükellefi sürekli bilgilendir
✅ 7. YMM ile kavga etme – iş birliği yap
✅ 8. Özelgeleri mutlaka takip et
✅ 9. GİB risk analiz mantığını çöz
✅ 10. “Nasıl alırım?” değil “Nasıl reddedilmem?” diye düşün!
