🔍 “KURGAN Dönemi Başladı: Vergide Yeni Kurallar, Yeni Riskler” Giriş: KURGAN Nedir, Neden Önemli? 🌐
🔍 “KURGAN Dönemi Başladı: Vergide Yeni Kurallar, Yeni Riskler” Giriş: KURGAN Nedir, Neden Önemli? 🌐
🔍 “KURGAN Dönemi Başladı: Vergide Yeni Kurallar, Yeni Riskler”
Giriş: KURGAN Nedir, Neden Önemli? 🌐
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 1 Ekim 2025 itibarıyla faaliyete geçirdiği KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi), vergi denetim modellerinde adeta bir paradigma değişimi temsil ediyor. Bu sistem, klasik vergi denetiminden farklı olarak anlık risk analizleri, büyük veri ve yapay zeka ile entegre çalışması ile öne çıkıyor.
“KURGAN sistemi” hakkında ilk resmi metinlerden biri, “1 Ekim 2025 Sahte Belgeyle Mücadele Stratejisi ve KURGAN Rehberi” başlıklı belge olup, sistemin yapısı, risk kriterleri ve kullanım mantığı burada açıkça ortaya koyulmuştur.
Amaç yalnızca sahte belgeyle mücadele değil; aynı zamanda mükelleflerin işlemlerini daha dikkatli yürütmelerini sağlayacak bir önleyici denetim sistemi kurmaktır.
🛠️ KURGAN Nasıl Çalışır? Sistem Mimarisi & İşleyiş
Veri Kaynakları & Entegrasyon
KURGAN’ın gücü, farklı kurumların verilerini bir araya getiren entegre yapısında yatıyor:
e-Fatura, e-Arşiv, e-Defter sistemlerindeki veriler
Ticari faaliyet beyanları, mizan, stok kayıtları
Banka işlem verileri, POS kayıtları, havale / EFT geçmişi
Kamu kurumlarının kayıtları (SGK bildirimleri, tapu, ticaret sicili vs.)
MASAK (Finansal Suçlar) verileri / şüpheli işlem bildirimleri
Bu kaynaklardan gelen veriler yakın zamana ait, anlık veya günlük formatta sistemle paylaşılır.
Analiz Süreci & Risk Puanlaması
KURGAN, mükelleflere ait verileri farklı kriterler üzerinden analiz eder. Her işlem için “risk puanı” atar; yüksek riskli gördüğü işlemler için alarm verir.
Örneğin:
Alış-satış tutarlarının şirketin yapısına göre aşırı uçta olması
Yüksek KDV iadesi talepleri
İlişkili taraflarla (bağlı firmalar) alışverişlerde emsal dışı fiyatlandırma
Stok ile fiili durum arasındaki tutarsızlık
Gelir beyanı ile banka / POS kayıtları arasındaki uyumsuzluk
Bunlar gibi kriterler sistem tarafından değerlendirilir.
Uyarı & Bilgi İsteme Yazıları
KURGAN analizinde yüksek risk belirlenen mükelleflere “uyarı yazısı / bilgi isteme yazısı” gönderilir. Bu yazı, doğrudan inceleme başlatmaktan ziyade, mükellefdən izahat talebi niteliğindedir.
Yazıda genellikle:
Hangi işlem veya faturalar riskli bulunduğu
Bu işlemlere ilişkin belgelerin isteneceği
Belirli süre içinde cevap verilmesi gerektiği şeklinde bilgiler yer alır.
Eğer mükellef yeterli izahat sunamazsa dosya incelemeye sevk edilebilir.
🎯 KURGAN’ın Hedefleri & Etkileri
1. Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele
Türkiye’de sahte belge / naylon fatura olgusu, vergi gelir kayıplarının önemli bir nedeni. KURGAN, bu sahtecilikleri erken tespit ederek vergi ziyaı riskini azaltmayı amaçlıyor.
2. Denetim Yaklaşımını Değiştirmek
Eskiden denetimler geçmişe yönelik yapılırken, KURGAN ile artık anlık / cari denetim modeli öne çıkıyor.
3. Kamu Gelirlerini Güvence Altına Almak
Vergi kaçaklarını minimize ederek devletin vergi gelirlerinin daha istikrarlı olmasını sağlamak.
4. Mükellefi Uyum Kültürüne Teşvik Etmek
Risk taşıyan işlemler için uyarılar gönderilmesi, mükelleflerin kayıtlarını düzenli tutmasına ve denetim uyumuna yönlendirilmesine olanak tanır.
5. Kamu Denetimini Daha Hızlı Hale Getirmek
Klasik denetim iş yükünü azaltmak, öncelikli incelemeleri belirleyip kaynakları etkin kullanmak.
📚 Örnek Senaryolar & Olası Durumlar
Örnek 1: Yüksek KDV İadesi Talebi
Bir mükellef, şirket faaliyetleriyle kıyaslandığında yüksek oranda KDV iadesi talebinde bulunuyor. KURGAN bunu riskli işlem olarak işaretler, yazı gönderir. Mükellefin izahatına bağlı olarak:
İzahat yeterli olursa dosya kapanır
Yetersizse vergi incelemesine geçilir
Örnek 2: Emsal Dışı Alış/Satış İşlemi
Şirket A, ilişkili taraf B’den piyasa rayicinin çok altında mal alımı yapmış. KURGAN bu işlemi riskli görür. Yazı ile açıklama istenir.
Örnek 3: Banka İşlemleri ile Beyan Uyumsuzluğu
Gelir beyanında eksiklik olmasına rağmen banka / POS kayıtlarında gelir görünüyorsa sistem bu farkı tespit eder.
⚖️ Karşıt Görüşler & Riskler
Masum mükellefler risk altında: KURGAN yazısı gelen bazı firmalar, henüz henüz somut inceleme yapılmadan “riskli” ilan edilmekten rahatsız.
Şeffaflık eksikliği: Sistem hangi kriterlere göre puan verdiği kamuoyuyla net paylaşılmalı ki mükellefler durumu anlayabilsin.
Masumiyet karinesi: İnceleme öncesi risk tespiti ile masumiyet karinesi arasında çatışma olasılığı
İtibar riski: Yazı alan firmalar zan altında kalabilir, iş ortaklarıyla ilişkileri zarar görebilir.
✅ Sonuç & Değerlendirme
KURGAN, vergi denetiminde yeni bir çağ başlatıyor. Yapay zeka ve büyük veri altyapısıyla riskli işlemleri anlık tespit etmeyi hedefleyen bu sistem, klasik denetim modellerini dönüştürüyor. Ancak riskler de var: sistemin kriterleri net olmalı, mükellef hakları korunmalı ve sürecin şeffaflığı sağlanmalı.
Siz öğrenciler / meslek mensupları için önemli olan:
KURGAN ile ilgili kriterleri ve risk analiz mantığını anlamak
Vergi kayıtlarını, belge arşivini eksiksiz ve düzenli tutmak
Yazı geldiğinde hızlı ve sağlam izahat sunmak
📝 KURGAN Yazısı Gelen Mükellefler İçin Adım Adım Savunma Rehberi 🛡️📂
KURGAN sistemi kapsamında riskli işlem tespiti yapıldığında, mükelleflere genellikle “bilgi isteme yazısı” veya “izahat talebi yazısı” gönderilir. Bu yazı bir vergi incelemesi değildir, ancak incelemeye geçilip geçilmeyeceğini belirleyen kritik bir aşamadır.
Aşağıdaki adımları izleyerek bu süreci yönetmek hem cezai riskleri azaltır hem de gereksiz incelemelerin önüne geçer 👇
1️⃣ Yazıyı Dikkatle İnceleyin 📌
Yazının tarihine ve cevap verme süresine mutlaka bakın (genellikle 10–15 gündür).
Hangi işlem veya faturaların “riskli” olarak işaretlendiğini dikkatle okuyun.
Yazının konusu sadece bilgi isteme mi, yoksa izahat talebi mi? Bu ayrımı netleştirin.
👉 Örnek:
“01.03.2025 – 31.03.2025 dönemine ait alış işlemlerinizde, karşı tarafla yapılan işlemler riskli bulunmuştur. Bu işlemlere ilişkin açıklamanın 15 gün içinde yapılması gerekmektedir.”
2️⃣ İlgili Belgeleri Toplayın 📂
İzahatı destekleyecek tüm resmi belgeleri hazırlayın:
Fatura asılları veya e-fatura görüntüleri
Sözleşmeler
Taşıma irsaliyeleri
Banka ödeme dekontları
Stok giriş/çıkış kayıtları
E-Arşiv veya E-Defter kayıtları
👉 Örnek: Bir alış işlemi sorgulanıyorsa, malın gerçekten teslim edildiğini gösteren irsaliye + banka ödemesi belgesi + stok kaydı birlikte sunulmalıdır.
3️⃣ Açıklamanızı Net ve Mantıklı Hazırlayın 🧠✍️
Savunmanızda karmaşık cümlelerden kaçının. Hangi işlem sorgulanıyorsa, madde madde açıklayın.
İşlemin tarafları kim?
Mal veya hizmetin türü neydi?
Ödeme nasıl yapıldı?
Ticari gerekçe nedir?
📌 Gerekiyorsa tablo veya numaralandırma kullanmadan, akıcı bir şekilde açıklama yapın.
Ama dikkat: Fazla laf kalabalığı yapmak, savunmanın gücünü azaltır.
👉 Örnek:
“Söz konusu 05.03.2025 tarihli fatura, XYZ Ltd. Şti.’nden alınan 1.000 adet malzemeye ilişkindir. Malzemeler aynı tarihte irsaliye no 12345 ile teslim alınmış, ödeme ise 07.03.2025 tarihinde banka aracılığıyla yapılmıştır (dekont ektedir).”
4️⃣ Eksiksiz Cevap Verin, Süreyi Kaçırmayın ⏰
KURGAN yazılarına geç veya eksik cevap vermek, dosyanın otomatik olarak vergi incelemesine sevk edilmesine neden olabilir.
Yazıyı cevapsız bırakmak = inceleme riski
Eksik cevap vermek = savunma gücünü zayıflatmak
Mümkünse, cevabınızı odalarınız veya mali müşaviriniz aracılığıyla resmi formatta iletin.
5️⃣ Profesyonel Destek Alın 👨💼👩💼
KURGAN sistemi teknik detaylara ve vergi mevzuatına dayanır. Karmaşık durumlarda:
Bağımsız denetçi veya mali müşavirden görüş alın
Gerekiyorsa uzman hukukçu desteğiyle yazıyı güçlendirin
Bu, hem idare nezdinde savunmanızın daha profesyonel görünmesini sağlar hem de olası cezai süreçlerde avantaj yaratır.
6️⃣ Sonuç Yazısını Takip Edin 📬
İzahat sonrası idare size olumlu ya da olumsuz dönüş yapabilir:
✅ Yeterli bulunursa dosya kapanır, incelemeye geçilmez.
❌ Yetersiz bulunursa vergi incelemesine sevk edilir.
Olumsuz durumda da haklarınız devam eder → inceleme aşamasında delil sunma, uzlaşma veya dava açma gibi yollar mevcuttur.
💡 Örnek Durum: Stok Uyuşmazlığı Yazısı
Bir firmanın stok kayıtlarıyla e-fatura verileri arasında fark tespit ediliyor ve KURGAN yazısı geliyor.
👉 Doğru yaklaşım:
Faturalarla stok hareketleri arasında zaman farkı varsa, bu farkı açıklamak
Eksik giriş/çıkış varsa belgelerle desteklemek
Gerekiyorsa düzeltme beyannamesi vermek
Yanlış yaklaşım:
Yazıyı cevapsız bırakmak
“Zaten açıklanacak bir şey yok” demek
Belgeleri eksik sunmak
🟢 Sonuç: Savunma Zamanında ve Doğru Yapılırsa Risk Azalır
KURGAN yazısı almak paniğe kapılmak için değil, doğru ve eksiksiz savunma yapmak için bir fırsattır.
Belgeleri sağlam sunan, işlemlerini net anlatan mükelleflerin büyük kısmı bu aşamada dosyayı kapatabilmektedir.
Unutmayın:
“KURGAN sürecinde en güçlü savunma, düzenli kayıt + hızlı tepki + net açıklamadır.” 💪📑
